เริ่มต้นจากท่านพระมหาชัยพร เขมาภิรโต เปรียญธรรม ๙ ประโยค วัดจากแดง ได้เข้าเรียนวิชาสันสกฤตในระดับปริญญาเอก ที่มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย โดยได้โอกาสศึกษากับธัมมาจารย์พระคันธสาราภิวงศ์ ซึ่งเป็นหนึ่งในคณาจารย์ผู้สอน เมื่อศึกษาจนเกิดความเข้าใจ มองเห็นคุณประโยชน์ ว่า
“ภาษาสันสกฤตเป็นภาษาที่ใกล้เคียงกับภาษาบาลี ความเข้าใจภาษาสันสกฤตจะทำให้มุมมองเกี่ยวกับภาษาบาลีกว้างขึ้น ทั้งยังสามารถสืบหาแหล่งข้อมูลทางไวยากรณ์ในเชิงลึกได้อีกด้วย เพราะในไวยากรณ์บาลีต่างๆ เช่น กัจจายนไวยากรณ์ โมคคัลลานไวยากรณ์ สัททนีติปกรณ์ เป็นต้น อาศัยไวยากรณ์สันสกฤตเป็นหลักในการแต่ง”
ด้วยความศรัทธาจึงได้ขอโอกาสศึกษาวิชาสันสกฤต และวิชาธัมมะจริยาต่อ จากธัมมาจารย์พระคันธสาราภิวงศ์แต่เกิดสถานการณ์วิกฤตโควิด19 ระบาด ทางหลักสูตรจึงมีการปรับเปลี่ยนการเรียนการสอน เพื่อให้สอดคล้องกับมาตรการควบคุมโรคระบาดตามราชกิจจานุเบกษา ประกอบกับทางพระอาจารย์คันธสาราภิวงศ์เห็นประโยชน์ ที่จะเกิดขึ้นต่อพระพุทธศาสนา ในการทรงไว้ซึ่งพระธรรมคำสอน จึงเมตตารับศรัทธาเปิดหลักสูตรการเรียนการสอนพิเศษ พร้อมตั้งคณาจารย์ประจำวิชาที่มีความเกี่ยวเนื่องสัมพันธ์ในหลักสูตร ดังนี้ คือ
๑.พระอาจารย์คันธสาราภิวงศ์ เป็นพระอาจารย์ใหญ่ ดูแลหลักสูตรทั้งหมด อาทิ วิชาสันสกฤตระดับพื้นฐาน คัมภีร์มุคธโพธะ อภิธัมมัตถภาวินี เป็นต้น
๒.พระมหาประวัติ ถาวรจิตโต ดูแลการสอนวิชาพาลาวตาล ตั้งแต่สนธิกัณฑ์ เป็นต้นไป
๓.พระมหาญาณธวัช ณาณทฺธโช ดูแลการสอนวิชาวิธีอ่านอักษรเทวนาครี(อินเดียโบราณ) และอักษรโรมัน และวิชาภาษาสันสกฤต (อุณาทิสูตร และอุณาทิวฤตติ)
ด้วยวิสัยทัศน์ที่กว้างไกล พระอาจารย์คันธสาราภิวงศ์เห็นว่า ในการศึกษาวิชาสันสกฤต ผู้ศึกษาจำเป็นต้องมีพื้นฐานบาลีมาเป็นอย่างดี จึงมอบหมายให้พระมหาชัยพร เขมาภิรโต ช่วยทำหน้าที่แจ้งข่าวประชาสัมพันธ์ เปิดรับพระมหาเปรียญฯ เข้าศึกษาในหลักสูตร และดูแลการเรียนการสอนวิชาไวยากรณ์บาลีเบื้องต้น เพื่อให้อำนวยประโยชน์ให้ผู้เข้ามาศึกษาวิชาบาลี-สันสกฤตชั้นสูง ได้ทบทวนไวยากรณ์บาลีเบื้องต้น ให้มีพื้นฐานมั่นคงตลอดหลักสูตร นอกจากหลักสูตรตั้งต้นแล้ว พระอาจารย์คันธสาราภิวงศ์ยังได้เปิดสอนวิชาบาลีไวยากรณ์อภิธัมมัตถวิภาวินี และภาษาพม่า เพื่อให้นักศึกษาสามารถนำความรู้ที่ได้รับ ไปศึกษาคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาที่ถูกบันทึกด้วยภาษาพม่าเป็นจำนวนมาก
เปิดรับสมัครนักศึกษาลงทะเบียน ในวันอังคารที่ ๑๘ มีนาคม ปีพุทธศักราช ๒๕๖๔ มีพระมหาเปรียญและสีลวตี จากหลายสำนักทั้งใกล้ไกล ให้ความสนใจเดินทางมาเข้ารับการปฐมนิเทศน์ และศึกษาเล่าเรียนด้วยความศรัทธาอย่างมุ่งมั่นเข้มแข็ง
พระภิกษุคณาจารย์ พระภิกษุนักศึกษา และสีลวตีรุ่นที่ ๑ ได้ตระหนักถึงความสำคัญในหลักสูตร และศรัทธาทรงไว้ซึ่งพระธรรมคำสอน เพื่อให้พุทธศาสนิกชนรุ่นต่อๆ ไปได้มีโอกาสศึกษาในหลักสูตรขั้นสูง ดุจได้ดื่มรสพระธรรมอันลึกซึ้ง จากการถ่ายทอดของสุดยอดปรมาจารย์ในพระพุทธศาสนา จึงได้ร่วมกันก่อตั้งสถาบันศึกษาบาลี-สันสกฤต นาม"สถาบันวิทยาตรังคิณี" ขึ้น ณ ศูนย์ปฏิบัติธรรม คณะ๑๙ วัดพระปฐมเจดีย์ราชวรมหาวิหาร ตั้งอยู่เลขที่ ๑๓๓ หมู่ ๗ อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
🏘️ विद्यातरङ्गिणीसंस्था
วิทฺยาตรงฺคิณีสํสฺถา (วิทยาตรังคิณีสันสถา)
ศูนย์ปฏิบัติธรรม คณะ๑๙
วัดพระปฐมเจดีย์ราชวรมหาวิหาร
อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม
